WALTER BENJAMIN KRIJGT MEMORIAL IN PORTBOU

 

Het Spaanse/Franse grensstadje Portbou gaat een nieuw memoriaal oprichten ter nagedachtenis van Walter Benjamin die er in september 1940 op de vlucht voor de nazi’s zelfmoord pleegde. Benjamin is een Duitse (geboren 1992 in Berlijn) marxistisch intellectueel van Joodse afkomst. Als schrijver, filosoof, kunst- literatuurcriticus en essayist wordt hij beschouwd als een van de meest invloedrijke en unieke kritische stemmen van zijn tijd met een oeuvre dat ook vandaag nog wordt gelezen en gepubliceerd. Hij werd vanaf 1933 vervolgt door de nazi’s. Benjamin verbleef kort voor zijn dood in het Franse stadje Banyuls-sur-Mer van waar hij via een pad door de Pyreneeën de Spaanse grensposten ontweek om in Portbou terecht te komen. Het pad was een vluchtweg voor vele Joden en antifascisten die op die manier poogden via Spanje Portugal te bereiken op weg naar de Verenigde Staten. Maar het Vichy regime in Frankrijk en Franco regime in Spanje onderschepten heel wat vluchtelingen. In haar boek ‘Mijn vlucht over de Pyreneeën’ beschrijft de eveneens Joodse Lisa Fittko hoe zij de vluchtroute organiseerde. De 13 km lange route, genoemd naar Benjamin, wordt nog jaarlijks door velen bewandeld op zoek naar zijn geschiedenis. Een routeplan is beschikbaar in het plaatselijke office toerisme van Banyuls-sur-Mer. Toen Benjamin na een nachtelijk stappen en ziek Portbou bereikte bleek het treinstation bevolkt te zijn door Spaanse nazi’s. Hij vernam dat ze hem terug zouden sturen. De moed zakte hem in de schoenen en hij pleegde in een plaatselijk hotelletje zelfmoord.

Walter-Benjamin bij het schilderij 'AngelusNovus' van Paul Klee

Het lot van Walter Benjamin en Portbou zijn voor eeuwig verbonden. Hij is er begraven en de Israëlische kunstenaar Dani Caravan richtte er een monumentale sculptuur op ter zijner nagedachtenis. Deze verdediger van de intellectuele vrijheid gaf zijn leven in de strijd tegen alle vormen van haat. Als eerbetoon aan zijn leven en werk kondigde de Catalaanse regering zopas een investering aan van € 4,5 miljoen voor het creëren van een geheugenruimte en een gedenkteken in het oude stadhuis. In dit gebouw, geklasseerd als ‘cultureel erfgoed van lokaal belang’, wil men de herinnering aan Walter Benjamin levendig houden. Het toekomstige centrum zal onder andere een bibliotheek, een onderzoek- en conferentieruimte en een "herinneringshostel" omvatten, waar kunstenaars, intellectuelen en studenten samenkomen met als doel het bevorderen en verdedigen van ethische waarden en moderniteit, de Europese identiteit en de cultuur van vrede in de huidige samenleving.