THE ARTWORK AS A LIVING SYSTEM

 

EAU DE JARDIN 2004

Kunst en technologie lijken meer en meer bestemd om elkaar te omarmen als visueel baken in onze leefwereld. Sinds vele jaren zijn kunstenaars bezig met mediakunst maar de resultaten bleven vaak beperkt tot kunstvormen die aansluiting vonden bij de bestaande eigenschappen van hedendaagse kunst. Ze misten de kracht om het heiligdom van de tradities te doorbreken. Anderzijds zijn tot dusver weinig instituten geïnteresseerd om het spreekwoordelijke ijs te breken en deze tak van de kunstwereld voor het grote publiek aannemelijk te maken. Er is uiteraard ook de generatiekloof die de wat oudere generatie museumbezoekers en verzamelaars afschrikt. iMAL,  het Brusselse centrum voor "artistieke praktijken rond creatief en kritisch gebruik van nieuwe technologieën" vervult in die zin een pioniersrol. 'The Artwork as a Living System'. De titel dekt een hele lading. Je kunt de inaugurele boodschap vanuit 2 inzichten bekijken. Enerzijds deze van de kunstenaars die de statische beperkingen van kunst willen doorbreken door ze via manipulatieve installaties tot leven te laten komen. 'Eau de Jardin' uit 2004 is zo een installatie, ze bestaat uit de projectie van een virtuele watertuin. Op enige afstand voor het projectiescherm hangen, vastgemaakt aan het plafond, manden met levensechte lelies, varens en klimop (foto). Als men de planten fysiek benadert of aanraakt ziet men de weerslag daarvan in de projectie. Uzelf komt niet in beeld. In de huiskamer zou dit functioneren alsof u in de plantsoenen van uw tuin vertoeft. Er is veel mogelijk als men zijn verbeelding laat gaan. Maar men kan het ook goed bevinden als levend bewijs dat kunst en natuur kunnen gedijen als omgevingsfactor in de besloten kring van een huis of werkplaats. Met hun oeuvre proberen beide kunstenaars de grenzen te verleggen door stappen te zetten die verder gaan dan het louter projecteren van filmische beelden. De virtuele tuin wordt door de handmatige manipulaties opgevoerd in de realiteit. De kunstenaars verbinden kunst, natuur en mens met de meest innovatieve technieken die worden toegepast in virtuele en interactieve projecten. Het werk A-VOLVE uit 1994 stelt een aquarium voor. Voor het bad ligt een aanmaakscherm waarop u met een vinger een zelf bedacht wezen kan tekenen. Het diertje begint dan een eigen kunstmatig leven te leiden in het aquarium dat u vervolgens met de vinger of hand in het water kan heroriënteren. Uiteindelijk zal de interactie tussen het wezen en de bezoeker, de verwekker, ook de levensduur bepalen. Het lijkt een spel maar werpt ook vragen op vermits de grenzen tussen echt (water) en virtueel (wezen) benauwend echt aanvoelen. De kunstenaars zetten een grote stap van plompe verfkwast op doek, waarmee hetzelfde onderwerp kan worden verbeeld, naar een levendige symbiose tussen menselijke handelingen en een gecomputeriseerde verwerking van de verbeelding. De bezoeker kan met de 14 interactieve installaties in iMAL een eigen leefwereld creëren.

De vraag zal uiteraard opnieuw worden gesteld waar het kunstzinnige project begint en de artistieke betekenis van het "kunstwerk" werkelijkheid wordt. Kan de virtuele werkelijkheid de verfkwast vervangen? Welnu, in dit geval ontstaat het werk bij de kunstenaars maar eindigt het bij de toeschouwer als hij beslist om het creatieve proces verder te zetten. De mens is argeloos met deze processen vergroeid geraakt als gebruiker van gecomputeriseerde standaarden zoals smartphones en nu al 'ordinaire' toestellen als pc's. Wij beseffen echter niet dat wij zoveel meer kunnen doen met deze technologieën als instrument voor onze verbeelding. Christa Sommerer en Laurent Mignonneau hebben dit al lang begrepen en maken kunst op het niveau van deze tijd. Voor hen is kunst een levend systeem dat evoluties ondergaat maar ook vooruit denkt.

Laure Prouvost banner KANAL

Mediakunst hoeft niet tegenstrijdig te zijn aan de andere aspecten van de kunstwereld. Op korte afstand van iMAL hangt aan de gevel van KANAL, de voormalige Citroën garage die omgebouwd wordt tot kunstencentrum, een monsterachtig grote banner van Laure Prouvost. De banner vestigt de aandacht op de verstedelijkte problemen waar Brussel mee worstelt maar in feite van mondiale orde zijn. Prouvost dropt in haar oeuvre thema's zoals emancipatie, globalisering, feminisme en ecologie en die zijn ook op de banner te zien. Ze is bewust in het vermaledijde Molenbeek gaan wonen waar volkeren en culturen zich verenigen in een broeinest van impulsen. Een voorbeeld van de multiculturele samenleving met zijn voor en nadelen. Politici halen het soms smalend aan in hun drang om zichzelf te profileren. In het project van Christa Sommerer en Laurent Mignonneau wordt vooruitgekeken naar de mogelijkheden die zich technisch aandienen om deze samenleving te organiseren, Prouvost houdt het bij een analyse van de feiten die ze verwerkt in niet alledaagse installaties en kunstwerken. Het zijn 2 diverse benaderingen van de wereld waarin wij leven. Beide invalshoeken met hun specifieke eigenheid kunnen een betekenisvolle rol spelen in de kritische benadering van een maatschappij in evolutie. Kunst blijft zonder meer een optie om de wereld te veranderen.

Roger D'Hondt

www.imal.org