AMVK PALMT HET M HKA IN
Zaalzicht - foto M HKA |
Op zondag 13
april 1975 nodigden wij Anne-Mie Van Kerckhoven (AMVK) en Hugo Roelandt bij ons
thuis uit op een etentje. Al vlug ontspant zich een gedachtewisseling over het
kunstenaarschap van beiden en de carrière planning van Hugo in het bijzonder.
Anne-Mie cijfert zich helemaal weg en vind haar tekeningen maar niets vergeleken
met de artistieke ontwikkelingsgang waarmee Hugo in zijn hoofd zit.
Ik was het
daar niet helemaal mee eens en ben van oordeel dat ze naast haar samenwerking
met Hugo ook haar eigen weg kan gaan. Toen een tijdje later de Aalsterse
schepen van cultuur en socialistisch voorman Bert Van Hoorick (BSP) mij vraagt
om mee gestalte te geven aan de verkiezingscampagne van zijn partij nodig ik
enkele progressieve mensen uit de cultuursector uit om daaraan mee te werken. Arno
& Paul Decoutere en Kandahar verzorgen optredens en AMVK tekent een
stripverhaal met als onderwerp de toen erg vervuilde rivier de ‘Dender’ die
Aalst in twee snijd en door Louis Paul Boon wordt beschreven in zijn romans
over de fabrieksstad Aalst. Het stripverhaal werd van huis tot huis verspreid op
krantenformaat en moet zowat de enige massa publicatie van Anne-Mie en bij
uitbreiding van een Belgische kunstenaar in die tijd zijn geweest. In 1988
vraag ik aan AMVK en Danny Devos om de affiche en het boek te ontwerpen naar
aanleiding van de retrospectieve ‘New Reform (1970-79)’ die doorgaat in het
Stedelijk Museum van de stad Aalst en het Cultureel Centrum van Berchem-Antwerpen.
De stijl die ze hanteren bij de opmaak van hun tijdschrift ‘Force Mental’
dringt er in door en is de voorzetting van wat ik jaren heb nagestreefd: los
van tradities kunst tot de mensen brengen.
Die Lorelei selectie van 32 portretschilderijen 1987-1990 foto NR |
Als ik in
2014 wordt gevraagd om de tentoonstelling ‘Tussenwereld’ te cureren voor de
crematoria van Sint-Niklaas en Gent-Lochristi maakt AMVK een geheel nieuw werk
dat de naam “Zielen kunnen zich verwonderen” krijgt. Het is een combinatie van
geschiedkundige aspecten en hedendaagse filosofische bespiegelingen over het
opslaan en bijhouden van persoonsgebonden gegevens. Het object is een
bibliotheekmeubel dat los staat in de ruimte. Op de rugzijde zien wij een digitaal
ontworpen fresco van beelden die media, sensatie, transcendentie en inkeer als
onderwerp hebben. De andere zijde is de bibliotheekkast met ingewerkte schrijftafel
waar in een soort van benedictijner afzondering gelezen en gewerkt kan worden.
In deze digitale wereld gaat het bezitten van kennis, onder de vorm van
gedrukte media zoals naslagwerken of zelf vergaarde notities, verloren. AMVK voelt zich in dit werk zielsverwant met de 13de
eeuwse Henegouwse schrijfster Marguérité Porete die schreef “dat God zijn gaven
geeft aan de mensen en niet aan de instellingen die de erediensten onderhouden”,
waarmee zij het belang onderstreept van de persoonlijke kennis. Vandaag is onze
kennis opgeslagen in de massieve communicatie van digitale databanken van clouds
en onzichtbaar als huisbibliotheek. Het bibliotheekmeubel, waarvan er een aantal
staan opgesteld in het M HKA, is kenmerkend voor de diepgang waarmee AMVK haar
oeuvre aanpakt in een hedendaagse configuratie en in relatie tot de
geschiedenis. Zelfs al beperkt die geschiedenis zich tot een fragment uit het
leven ze gaat altijd uit van een persoonlijke ervaring van de kunstenaar.
ANVK behoort
al enkele jaren tot de top van de Belgische kunstwereld met als toetje
opmerkelijke tentoonstellingen in buitenlandse musea en culturele instellingen
met een reputatie. De status van haar oeuvre heeft ze te danken aan een
conceptkunst die blijk geeft van een complexloze eigenzinnige visie waarin ze
ondermeer gestalte geeft aan de positie van de vrouw in een machocultuur. De
vrouw in een maatschappijbeeld die overwegend mannelijk getint is zetten haar
aan om te revolteren. Haar oeuvre is niet gemaakt om te bekoren maar om over na
te denken.
Filosofische
en analytische gedachteprocessen maken haar werk tot meer dan schilderkunst.
Zij vraagt ons om mee te denken aan een andere wereld dan deze die belust is op
individueel succes en gratuit voorbij gaat aan de macht van het individu. Om
deze complexiteit tot de orde te roepen maakt zij gebruik van de ongeëvenaarde
tekenkunst en collagetechnieken die door vele kunstenaars werd ingeroepen ter
socialisering van hun werken. De tekeningen die haar medium zijn
bevatten een andere dimensie dan die waarmee wij vertrouwd zijn. De figuren
zijn niet altijd esthetische begunstigden. De wereld zoals beschaafde mensen
hem niet willen zien. Zoals hij ook onmogelijk is geworden. Stripverhalen
vormen een van de markantste voorbeelden om deze ideeën over te dragen. De
tekeningen van AMVK komen dan wel als tekeningen naar voor maar vormen
uiteindelijk ieder afzonderlijk fragmentarische beelden. Sciencefiction
figuranten in een beklemmende sprong naar het nieuwe het onzekere.
Deze techniek brengt de realiteit dichtbij.
Zij gaat er mee aan de slag in een door de technologie bestuurde wereld die het
creatief menselijk wezen beheerst. Maar niet bij AMVK. Haar werk beheerst de
technologie hoewel ze er gebruik van maakt. Maar ze kijkt duidelijk vooruit. De
twee voornoemde componenten maken de schilderijen tot synthese materiaal. Er
straalt een eigentijdse kracht van uit. Er is geen andere reden waarom zij tot
de top van de Belgische kunstwereld is doorgedrongen. Maar de macho’s delen deze
nog graag op in vrouwelijke en mannelijke sekten en dat is spijtig want AMVK
vecht in haar oeuvre tegen deze gedachte en moet dus gezien worden als iemand
die deze clanvorming overstijgt. Haar benoemen als de beste “vrouwelijke”
kunstenaar doet onrecht aan, ze is gewoon een van de beste Belgische kunstenaars
van haar tijd.
Haar laatste
tentoonstelling in de Zeno X Gallery te Antwerpen kreeg de titel “Het
eigenaardige leven der dingen” mee. De titel bevestigt voornamelijk dat zij het
onderzoek naar de evolutie der mensheid verder zet. Daarbij zet ze filosofische
mijmeringen vaak om in hedendaagse gedachtesprongen. Haar nieuwe
tentoonstelling in het M HKA legt gans deze 40 jarige evolutie bloot en maakt
ruimte vrij voor nieuwe experimenten. Ze zal niet op haar spreekwoordelijke
lauweren rusten.
En dan keer
ik terug naar 1975. Het was een memorabele dag want diezelfde namiddag dienden
wij Anne-Mie en Hugo de stad in te sturen want mijn echtgenote zou enkele uren later
bevallen.
Roger
D’Hondt
Reacties
Een reactie posten